|
|
|
|
| |
|
|
|
| |
Nazwa: |
Republika Boliwii
(República de Bolivia) |
|
| |
Powierzchnia: |
1 098,6 tys. km2 |
|
| |
Liczba ludności: |
ok. 8,3 mln (8.274.325 - wg
spisu z 2001 r.) |
|
| |
Podział administracyjny: |
9 departamentów (Chuquisaca,
La Paz, Cochabamba, Oruro, Potosi, Tarija, Santa Cruz, Beni, Pando) |
|
| |
Język urzędowy: |
hiszpański, w użyciu języki
aymara, keczua i guaraní |
|
| |
Jednostka monetarna: |
1 peso boliwijskie = 100 centavos |
|
| |
Święto narodowe: |
6 sierpnia |
|
| |
Największe miasta: |
Santa Cruz de la Sierra,
Cochabamba, El-Alto, Oruro, Potosi |
|
| |
Najwyższy szczyt:
|
Sajama (6520 m n.p.m.) |
|
| |
Główne rzeki:
|
Mamoré, Guaporé, Beni |
|
| |
Największe jeziora:
|
Titicaca - największe
jezioro Ameryki Południowej, Poopó, Rogoaguado
 |
|
| |
Przemysł: |
Przemysł słabo
rozwinięty, gł. spożywczy (cukrownie, mleczarnie, browary),
cementowy, skórzany, włókienniczy, petrochemiczny
(rafinerie ropy naftowej), metalurgiczny (hutnictwo cyny,
antymonu, bizmutu), materiałów budowlanych, zasoby naturalne:
złoża cyny, gazu ziemnego, ropy naftowej, antymonu, wolframu,
ołowiu, cynku i miedzi, srebra i złota. Rolnictwo: trzcina cukrowa,
kawa, kakaowiec, ziemniaki, kukurydza, bataty, ryż, pszenica,
jęczmień, bawełna, soja, owoce (brzoskwinie, mandarynki, cytryny,
banany i kasztany) i warzywa (gł. pomidory). 75% upraw zajmują
nielegalne plantacje koki (trzeci na świecie producent kokainy
po Peru i Kolumbii). Głównie pasterska hodowla owiec, lam, alpak
oraz bydła, trzody chlewnej. Rozwinięte leśnictwo (kauczuk,
chinina, drewno balsa). |
| |
| |
|
|
| |
|
|
| |
|
|
| |
|
|
| |
Sajama (6520 m n.p.m.)
|
Słone jezioro w Andach
|
La Paz
|
Sucre
|
Jezioro Tititaca
w okolicy Cochacamba
|
Jezioro Tititaca -
- widok na Wyspę Słońca
(Isla del Sol)
|
|
|
| |
|
|
| |
|
|
| |
Historia |
|
| |
Tereny obecnej Boliwii były zamieszkane już ok. 2 tys.
lat p.n.e. W VII w. weszły w skład organizmu państwowego,
z centrum religijnym w Tiahuanaco, którego poszczególne
części zostały wchłonięte w XIII-XIV w. przez imperium Inków.
Około 1538 jej terytorium zostało opanowane przez hiszpańskiego
konkwistadora H. Pizzara, 1542 włączone do wicekrólestwa Peru,
1559 wydzielone jako audiencja Charcas, zwana w XVIII w.
Górnym Peru, wreszcie 1776 wcielone do wicekrólestwa La Platy.
W połowie XVI w. odkryto na terenie Boliwii niezwykle bogate
złoża srebra, co spowodowało szybki rozwój górnictwa (powstały
wówczas liczne górnicze osady, m.in. 1547 Potosí, 1548 La Paz,
1604 Oruro), będącego ważnym źródłem dochodów imperium hiszpańskiego.
Bezwzględny wyzysk ludności tubylczej, zatrudnionej przymusowo do
pracy w kopalniach, wywoływał w XVIII w. liczne powstania Indian.
Największe z nich 1780-1782 pod wodzą Tupaka Amaru II, przygotowało
grunt pod wojnę o niepodległość kolonii hiszpańskiej, do wybuchu,
której doprowadzili 1809 Kreole, zamieszkujący Górne Peru.
Panowanie hiszpańskie zostało obalone ostatecznie dopiero po
zwycięstwie generała A.J. de Sucre pod Ayacucho 1824.
1825 Kongres Górnego Peru proklamował powstanie niepodległej
Republiki Bolivara (nazwana na cześć bohatera walk wyzwoleńczych
w Ameryce Pd. - S. Bolivara), przemianowanej następnie na Republikę
Boliwijską; jej pierwszym prezydentem został Bolivar (rządy w jego
imieniu sprawował generał de Sucre), który 1826 opracował konstytucję
Boliwii, stanowiącą wzorzec dla pozostałych republik południowoamerykańskich.
1836-1839 Boliwia tworzyła konfederację z Peru, której kres nastąpił
po wojnie z Chile. W początkowych latach niepodległości Boliwia była
krajem niestabilnym gospodarczo, m.in. na skutek upadku górnictwa
po wyczerpaniu się złóż srebra. 2. poł. XIX w. i pocz. XX w. były dla
niej również okresem wyczerpujących walk wewnętrznych w łonie elity
politycznej, którą tworzyli wielcy posiadacze ziemscy (hacendados)
oraz lokalni dyktatorzy (caudillos), a także licznych wojen z sąsiadami.
1879-1884 Boliwia wraz z Peru prowadziła z Chile tzw. wojnę o Pacyfik,
w której wyniku utraciła bogate w złoża saletry wybrzeże (Atakama)
oraz dostęp do Oceanu Spokojnego (konflikt z Chile o dostęp do oceanu
nie został rozstrzygnięty do dziś). 1903 była zmuszona dokonać na rzecz
Brazylii cesji części bogatego w kauczuk terytorium Acne, natomiast w
wojnie z Paragwajem 1932-1935 utraciła 3/4 spornych terenów naftowych
Gran Chaco (wojna o Chaco).W latach 90. XIX w. odkryto w Boliwii złoża
cyny, a także ołowiu i miedzi, co wpłynęło na poprawę sytuacji ekonomicznej
kraju, przyciągając obcy kapitał (głównie brytyjski, a w okresie międzywojennym
także amerykański). W wyniku wojny domowej 1898-1899 długotrwałe rządy
oligarchii konserwatywnej zostały zastąpione przez rządy liberalnej
burżuazji, która utrzymała się przy władzy do 1920. Fala ruchów społecznych,
która przetoczyła się na początku XX w. przez kontynent południowoamerykański
szczególnie jaskrawo uwidoczniła się m.in. w Boliwii. Podczas I wojny
światowej 1917 Boliwia zerwała stosunki dyplomatyczne z Niemcami.
Kryzys spowodowany wojną zradykalizował również warstwy średnie, coraz
wyraźniej domagające się wprowadzenia umiarkowanych reform. 1920 rządy
objęła założona w 1914 Partia Unii Republikańskiej, która dążyła do
uzyskania gwarancji dla kapitału krajowego i wprowadzenia ustawodawstwa
socjalnego, a także wysuwała hasła ochrony masowo wywłaszczanych Indian.
Rozbudowano wówczas koleje, a także unowocześniono administrację i
zmodernizowano armię. Przegrana wojna o Chaco pogłębiła dodatkowo
trudności gospodarcze wywołane wielkim kryzysem 1923-1933, a także
nasiliła nacjonalizm boliwijski. Lata 30. i 40. XX w. były okresem
politycznej destabilizacji kraju, co ułatwiło gospodarczą i ideologiczną
penetrację Boliwii przez hitlerowskie Niemcy. 1936 władzę w Boliwii
przejęła, na drodze zamachu stanu, grupa wojskowych (pierwszy raz od 1880),
która zapoczątkowała szereg reform, m.in.: założyła Bank Górniczy,
znacjonalizowała amerykański Standard Oil Co. (otrzymała koncesje 1922)
i utworzyła państwową kompanię naftową, wprowadzając tym samym kontrolę
państwa nad wydobyciem ropy naftowej i górnictwem. 1939 utracili oni
jednak władzę na rzecz konserwatystów. Powstały w 1941 Narodowy Ruch
Rewolucyjny (MNR) na czele z V. Pazem Estenssorem, udzielił poparcia
juncie wojskowej, która 1943 dokonała zamachu stanu, przejmując władzę.
Stworzony przez nią rząd wypowiedział w tym samym roku wojnę państwom Osi.
Sprawujący 1943-1946 urząd prezydenta. G. Villaroel, kontynuował program
reform społecznych, wydając 1944 dekret o związkach zawodowych, w którego
wyniku powstały - Federacja Związków Zawodowych Górników oraz Federacja
Związków Chłopskich. Zorganizowano wówczas ponadto I Narodowy Kongres
Indiański. Rząd Villaroela został obalony 1946 przez konserwatystów, co
wywołało wzrost napięć wewnętrznych (1949 wybuchł strajk górniczy,
1950 strajk powszechny). MNR przeszedł do działalności opozycyjnej. 1952,
mając poparcie Komunistycznej Partii Boliwii, przejął władzę w wyniku
powstania zbrojnego i utrzymał ją do 1964, powierzając funkcję prezydenta
ponownie Pazowi Estenssoro 1952-1956 i 1960-1964, a także H. Silesowi Zuaro
1956-1960. Już w pierwszych latach przeprowadzono szereg radykalnych reform
zwanych rewolucją boliwijską, m.in. znacjonalizowano kopalnie cyny oraz
zapoczątkowano reformę rolną. Kres reformom położył 1964 zamach junty
wojskowej, która przejęła władzę, rozbijając w następnych latach ruch
związkowy oraz pokonując 1967 partyzancką Armię Wyzwolenia Narodowego,
zorganizowaną przez E. "Che" Guevarę. MNR odzyskał przejściowo 1969-71
władzę (prezydenci A. Ovando Candía i J.J. Torres González), jednak
nie zdołał jej utrzymać.Dopiero dyktatura wojskowa sprawowana 1971-1978
przez pułkownika H. Bánzera Suáreza doprowadziła do wzrostu aktywności
opozycji i w konsekwencji (po serii przewrotów wojskowych) powrotu
1982 do rządów parlamentarnych. Władza ponownie znalazła się w rękach
MNR (1982-1985 prezydent Siles Zuazo, 1985-1989 prezydent Paz Estenssoro),
który podjął kroki w kierunku demokratyzacji stosunków społecznych.
Procesowi temu towarzyszyły napięcia społeczne, spowodowane drastyczną
polityką antyinflacyjną realizowaną przez Boliwię od 1985 pod dyktando
ekspertów amerykańskich, w celu radykalnego uzdrowienia gospodarki
boliwijskiej.
1989 rządy w Boliwii objął tzw. sojusz patriotyczny, będący koalicją
Ruchu Lewicy Rewolucyjnej (MIR) i Narodowej Akcji Demokratycznej (ADN)
Bánzara Suáreza, na czele z prez. J. Pazem Zamorą, liderem MIR. Mimo
kontynuowania programu gospodarczego MNR, koalicja poniosła porażkę
w wyborach prezydenckich 1993, w których zwyciężył kandydat MNR, G.
Sánchez de Lozada (po raz pierwszy na stanowisko wiceprezydenta
powołany został przedstawiciel ludności indiańskiej - V.H. Cárdenas
z plemienia Ajmara). Rozpoczął on realizację tzw. programu kapitalizacji,
polegającego na częściowej prywatyzacji 6 największych spółek państwowych,
z przeznaczeniem pozostałych aktywów na uwłaszczenia, mające stanowić
wkład w fundusze emerytalne. 1993 Boliwia zawarła z Chile umowę o
zniesieniu barier celnych i popieraniu wzajemnych inwestycji (państwa te
nie utrzymują stosunków dyplomatycznych od czasu wojny o Pacyfik; 1992
Peru zezwoliło Boliwii na utworzenie strefy wolnego handlu w peruwiańskim
mieście Ilo i na korzystanie z 5-kilometrowego odcinka wybrzeża). 1994
Boliwia zawarła z Brazylią kontrakt o budowie gazociągu do południowej
i południowo-wschodniej Brazylii. W wyborach 1997 zwyciężył Sojusz dla
Demokracji, utworzony przez ADN, MIR oraz Unię Obywatelskiej Solidarności
(zał. 1989) i Sumienie Ojczyzny (zał. 1988). Funkcję prezydenta objął
Bánzar Suárez, który kontynuuje politykę gospodarczą poprzedników,
mimo osobistej niechęci wobec programu kapitalizacji.
Stary sztych
Cierro de Potosi
|
Kopalnia metalicznego srebra
w Potosi
|
|
|
| |
|
|
| |
Położenie |
|
| |
Państwo w środkowej części Ameryki Południowej, bez dostępu
do morza. Na północy i wschodzie graniczy z Brazylią (3400 km),
na południowym-wschodzie z Paragwajem (750 km), na południu
z Argentyną (832 km), oraz na południowym-zachodzie z Chile
(861 km) i północnym-zachodzie z Peru (900), stolica
konstytucjonalna mieści się w Sucre, natomiast siedziba
rządu - w La Paz.
|
|
| |
|
|
| |
Trochę
geografii |
|
| |
República de Bolivia jest najwyżej położonym krajem
Ameryki Południowej, pod względem powierzchni jest
piątym krajem Ameryki Południowej i jest prawie
czterokrotnie większa od Polski Powierzchnia kraju
jest wyżynno-górzysta. Na południowym-zachodzie
ciągną się Andy Boliwijskie składające się z trzech
pasm górskich: Kordyliery Zachodniej (najwyższy szczyt -
wygasły wulkan Sajama 6520 m n.p.m.) na granicy z
Chile, Kordyliery Środkowej i Kordyliery Wschodniej.
Licznie występują tu stożki wulkaniczne. Pomiędzy
dwoma pasmami Andów, na wysokości ok. 3500-4500 m n.p.m.
położony jest wysokogórski, równinny płaskowyż -
Altiplano (Puna Boliwijska). Jest to ogromna,
poprzecinana wzniesieniami, pojedynczymi szczytami
wygasłych wulkanów, równina prawie całkowicie pozbawiona
zieleni. Na obszarze Alitplano położone jest największe
jezioro Ameryki Południowej - Titicaca, jego powierzchnia
wynosi 8.030 km2, a leży na wysokości 3.810 m n.p.m.,
jest to jezioro żeglowne. Dwa inne duże jeziora to: Poopó,
Rogoaguado. Na południowych krańcach płaskowyżu są pozostałości
po dwóch wielkich słonych jeziorach - solniska: Salar de Uyuni
i Salar de Coipasa, które stanowią ogromne zbiorniki soli
odbijające się białym kolorem na szarej powierzchni wyżyny
Altiplano. Na wschodzie Andy opadają rozciętym głębokimi
dolinami rzek przedgórzem Yungas ku obszernej Nizinie
Boliwijskiej. W granicach Boliwii leżą krańce Niziny Amazonki
i Gran Chaco. Główne rzeki należą do dorzecza Amazonki:
Mamoré, Guaporé, Beni. Obszar kraju jest aktywny sejsmicznie.
Do potężnego trzęsienia ziemi o sile 8,2 stopni w skali Richtera
doszło w czerwcu 1994 r. Wybuchy wulkanów powtarzają się
regularnie.
Błękitna Laguna
w pobliżu granicy
z Chile
|
Najwyżej na Świecie
położona stacja narciarska
- Chacaltaya, 5400 m npm
|
Solnisko Uyuni
|
Wyspa rybaków (Isla de pescadores)
na solnisku Uyuni i lasy cereusów.
|
Laguna Colorado
i flamingi
|
Wulkan Licancabur
w pobliżu z granicą z Chile
|
|
|
| |
|
|
| |
Klimat,
fauna i flora
|
|
| |
Klimat podzwrotnikowy zróżnicowany ze względu na wysokość
n.p.m. Roczna suma opadów od poniżej 200 mm na obszarze
Altiplano i kotlin śródgórskich, poprzez 1500-2000 mm
na wschodnich stokach Kordyliery Wschodniej do 2000-3000 mm
na nizinach we wschodniej części kraju. W górach opady śniegu
i lodowce (powyżej 5100-6000 m n.p.m.). Średnia temperatura
powietrza i średnia suma opadów w stolicy kraju wynoszą:
w styczniu 18°C i 92 mm, w lipcu 10°C i 4 mm.
Wysokie Andy -
- jęzor lodowca
|
Laguna Oruro -
- Park Narodowy Sajama
|
Naturalną szatę roślinną kraju stanowią wilgotne lasy
równikowe z drzewami chinowymi i paprociami drzewiastymi,
porastające Kordylierę Wschodnią, stanowiące 50,7%
powierzchnia Boliwii oraz roślinność sawannowa (chaco),
półpustynna (puna) i krzewiasto-drzewiasta formacja stepowa
(jalca). Na obszarze Boliwii żyje wiele różnorodnych gatunków
zwierząt, m.in.: jaguary, pekari, tapiry, lamy, alpaki,
wigonie oraz wiele gatunków gryzoni i ptaków. Utworzono tam 7
parków narodowych i liczne rezerwaty przyrody chroniące
ogółem ok. 90 tys. km2. Największe parki narodowe: Sajama,
Noel Kempff Mercado,Tunari, Ulla-Ulla.
Park Narodowy Noel Kempf -
- Serrania de Huanchaca
|
Park Narodowy Noel Kempf -
- wodospad Arco Iris
na rzece Rio Paucerna
|
Krzewiasto-drzewiasta formacja
w okolicach Comarapa, Tampo,
Santa Cruz
|
Dżungla na wschodnich stokach
Cerro Bufete, Yungaz Mankin
|
|
|
| |
|
|
| |
|
|
| |
|
|
| |
|
|
| |
|
|
| |
|
|
| |
powrót
do listy regionów |
|
| |
|
|
| |
|
|
| |
|
| | |
